Kiedy sąd może nie orzec rozwodu?
Rozwód nie stanowi wyłącznie formalności sprowadzającej się do złożenia pozwu oraz wydania wyroku przez sąd. Choć w powszechnym odbiorze zainicjowanie postępowania rozwodowego utożsamiane jest z nieuchronnym rozwiązaniem małżeństwa, należy podkreślić, że zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego
i opiekuńczego, sąd ma obowiązek zbadać, czy w sprawie występują ustawowe podstawy do udzielenia rozwodu oraz czy nie zachodzą okoliczności wyłączające możliwość jego orzeczenia.
Brak trwałego i zupełnego rozkładu pożycia
Podstawową przesłanką warunkującą orzeczenie rozwodu jest stwierdzenie przez sąd trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Zgodnie z Kodeksem rodzinnym
i opiekuńczym oznacza to nieodwracalne zerwanie więzi uczuciowej, fizycznej
i gospodarczej pomiędzy małżonkami.
Jeżeli w toku postępowania rozwodowego okaże się, że więzi te nadal istnieją lub że rozkład pożycia nie jest trwały, sąd może odmówić orzeczenia rozwodu. W praktyce zdarza się bowiem, że małżonkowie, pomimo konfliktów, nadal razem mieszkają, wspólnie gospodarują budżetem domowym, utrzymują więzi fizyczne, a relacje uczuciowe między nimi wciąż są żywe. Wystąpienie takich okoliczności może świadczyć o istnieniu możliwości uratowania małżeństwa, co natomiast daje sądowi podstawę do odmowy orzeczenia rozwodu.
Dobro wspólnych małoletnich dzieci
Jedną z kluczowych przesłanek negatywnych, które mogą skutkować odmową rozwiązania małżeństwa przez sąd, pomimo trwałego i zupełnego rozpadu małżeństwa, jest naruszenie dobra wspólnych małoletnich dzieci małżonków.
Obowiązkiem sądu jest wnikliwe zbadanie, czy ustanie małżeństwa nie wpłynie negatywnie na sytuację małoletnich, w szczególności w zakresie ich poczucia bezpieczeństwa, stabilności emocjonalnej oraz warunków niezbędnych do prawidłowego rozwoju psychofizycznego. W praktyce oznacza to konieczność dokonania przez sąd analizy sytuacji rodzinnej, relacji dzieci z każdym z rodziców, a także przewidywanego wpływu rozwodu na ich codzienne funkcjonowanie. Jeżeli w ocenie sądu rozwiązanie małżeństwa mogłoby skutkować wystąpieniem u dziecka poważnych zaburzeń emocjonalnych, trwałej traumy bądź istotnym pogorszeniem ogólnej sytuacji życiowej, sąd może odmówić orzeczenia rozwodu, nawet jeśli obie strony zgodnie o niego wnoszą.
Każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie, z uwzględnieniem konkretnego stanu faktycznego, przy czym ochrona dobra dziecka stanowi jedno z nadrzędnych kryteriów decyzyjnych sądu w postępowaniu rozwodowym.
Sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego
Kolejną okolicznością wyłączającą możliwość orzeczenia rozwodu jest sprzeczność takiego rozstrzygnięcia z zasadami współżycia społecznego. Chodzi tutaj o sytuacje wyjątkowe, w których rozwód prowadziłby do skutków ocenianych jako szczególnie niesprawiedliwe lub nieetyczne. Przykładem może być przypadek, gdy jeden
z małżonków cierpi na poważną, przewlekłą chorobę i znajduje się w sytuacji wymagającej stałej opieki, a drugi – mimo dotychczasowego wsparcia – dąży do zakończenia małżeństwa, kierując się wyłącznie względami osobistymi.
W takim przypadku sąd może uznać, że orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z ideą wzajemnej lojalności i pomocy, jaka powinna istnieć między małżonkami, i tym samym odmówić jego orzeczenia. Choć przesłanka ta wykorzystywana jest w orzecznictwie stosunkowo rzadko, pełni istotną funkcję ochronną – przeciwdziała instrumentalnemu traktowaniu instytucji rozwodu i zapobiega sytuacjom, w których rozwód byłby rażąco krzywdzący dla jednej ze stron.
Gdy rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny
W polskim systemie prawnym obowiązuje również zasada, zgodnie z którą sąd może odmówić orzeczenia rozwodu, gdy z takim żądaniem występuje małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, a drugi małżonek nie wyraża na to zgody.
Innymi słowy, ustawodawca przewidział mechanizm ochronny, który uniemożliwia stronie wyłącznie winnej rozkładu pożycia jednostronne doprowadzenie do rozwiązania małżeństwa, jeżeli druga strona sprzeciwia się rozwodowi i czyni to w sposób etycznie uzasadniony.
Wyjątek od tej zasady występuje w sytuacjach, gdy odmowa zgody na rozwód ma charakter instrumentalny, oparty na chęci odwetu lub nieuzasadnionego przedłużania postępowania. Wówczas sąd, oceniając całokształt okoliczności faktycznych, może uznać, że brak zgody na rozwód jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
i orzec rozwód pomimo sprzeciwu małżonka nieponoszącego winy.
Znaczenie pomocy adwokata w sprawach o odmowę rozwodu
W przypadku spraw rozwodowych, w których istnieje ryzyko, że sąd może odmówić rozwiązania małżeństwa, wsparcie profesjonalnego pełnomocnika może okazać się nieocenione. Doświadczony Adwokat Rozwód Wrocław pomoże w przygotowaniu dokumentacji oraz argumentacji, która wykaże, że przesłanki do orzeczenia rozwodu zostały spełnione. Adwokat doradzi również, jak odpowiednio przygotować się do rozprawy i jakie dowody mogą być istotne w ocenie sądu, szczególnie w zakresie przesłanki trwałego rozkładu pożycia, dobra dzieci oraz analizy sytuacji rodzinnej
i finansowej. Dzięki temu postępowanie rozwodowe może przebiegać sprawniej, a strona zainteresowana rozwiązaniem małżeństwa uzyska pełną świadomość, jakie okoliczności mogą wpływać na decyzję sądu o odmowie orzeczenia rozwodu.
